|
Từ điển Tiếng Việt (Vietnamese Dictionary)
Lê Hoà n
(Tân sá»u 941 - ất tị 1005)
Hoà ng đế nhà Tiá»n Lê, quê là ng Bảo Thái, huyện Thanh Liêm (nay là là ng Ninh Thái, tỉnh Nam Hà . Thân phụ ông tên Mịch, mẹ há» Äặng
Ông là m Tháºp đạo tÆ°á»›ng quân nhà Äinh. KÄ© mão 979, Äinh Tiên Hoà ng bị Äá»— ThÃch giết chết, con là Äinh Duệ má»›i 6 tuổi lên nối ngôi, quyá»n bÃnh nằm trong tay ông. Äại thần nhà Äinh là Äịnh Quốc Công Nguyá»…n Bặc, Phạm Hạp dấy binh phản đối ông, bị giết cả
Nhà Tống sai 8 tÆ°á»›ng Ä‘em quân sang đánh. Ông sai Phạm Cá»± Lượng là m Äại tÆ°á»›ng dẫn binh Ä‘i chống giữ. Lượng cùng nhiá»u tÆ°á»›ng sÄ© suy tôn ông lên ngôi nối nghiệp nhà Äinh
DÆ°Æ¡ng Thái háºu cÅ©ng lấy áo rồng choà ng cho ông (X. Phạm Cá»± Lượng). Bấy giá» và o tháng 7, năm Canh thìn 980
Ông lên ngôi, giáng Äinh Duệ là m Vệ vÆ°Æ¡ng nhÆ° tÆ°á»›c cÅ©. Äối ngoại, ông khiến Giang Cá»± Vá»ng thảo quốc thÆ°, sai sứ Ä‘Æ°a sang nhà Tống, dối là Äinh Duệ xin phong (X. Giang Cá»± Vá»ng)
Năm Nhâm ngá» 982, ông thân chinh Chiêm Thà nh, để phạt tá»™i vá» việc vua Chiêm đã bắt giam hai sứ thần nÆ°á»›c ta là Từ Mục và Ngô Tá» Canh. Ông Ä‘em quân chiếm đóng kinh thà nh Chiêm Thà nh. Äây là cuá»™c nam phạt đầu tiên trong lịch sá» dá»±ng nÆ°á»›c của nhân dân ta. Vua Chiêm từ ấy hà ng năm phải triá»u cống và xÆ°ng thần
Ông ở ngôi 26 năm, đặt hiệu năm 3 lần:
- Thiên Phúc: tháng 7 Canh thìn 980-Máºu tà 988 (9 năm )
- HÆ°ng Thống: Ká»· sá»u 989- Quý tị 993 (5 năm)
- ứng Thiên: Giáp ngỠ994 - ất tị 1005 (12 năm)
|
|
|
|